Zoran Naskovski, „Smrt u Dalasu” (2000/2001.) / Izložba „Refleksije našeg vremena: Akvizicije Muzeja savremene umetnosti 1993–2019.”

Zoran Naskovski, Smrt u Dalasu, (2000/2001.) / video instalacija, crno-belo, boja, zvuk, promenljive dimenzije, 17’

Video instalacija „Smrt u Dalasu” za polazište ima istoimenu vinilnu EP ploču sa guslarskom pesmom Joze Karamatića realizovanom u duhu slovenske tradicije usmenog predanja. Rad predstavlja neuobičajenu i ekliptičnu interpretaciju atentata na američkog predsednika Džona F. Kenedija u Dalasu, prvog u nizu atentata šezdesetih. Prvobitno zamišljen, zakazan i najavljen u medijima kao delegirani performans dva guslara, događaj je neplanirano otkazan. Međutim, u mediju video instalacije, zasnovane na found sound, found footage i televizijskim snimcima, koji uključuju retke snimke autopsije, rad je zadržao inicijalni performativni karakter.

Pored političkih implikacija, kao što su momenti prepoznavanja instrumentalizacije gusala u vremenu jačanja nacionalizama, zatim nenamerno uspostavljanje veze sa atentatom na premijera Zorana Đinđića, ili pak demaskiranje dramatizacije globalnih medijskih slika, ovaj rad otvara i pitanja kulturne pripadnosti i procesa globalizacije.

„Smrt u Dalasu” je internacionalnu pažnju skrenuo kompleksnim odnosima jezičkih i audio-vizuelnih elemenata, snažnom jukstapozicijom slike i zvuka, kao i radikalnom upotrebom slike i zvuka/noise-a koji su diskodirani i koji stvaraju intenzitet, napetost i iritaciju svojstvenu okolnostima i vremenu u kojem je rad nastao. 

Video rad je do sada prikazivan i izlagan na različite načine i u različitim kontekstima: od uličnih projekcija u Dalasu, preko internet platformi u Berlinu, specifičnih tematskih projekcija na Univerzitetu u Berkliju, do muzejskih postavki koje uključuju retke dokumente i artefakte koji proširuju kontekst i anticipiraju nova značenja. 

– Zoran Naskovski